Tổ chức Y tế thế giới (WHO) vừa đưa ra đánh giá và nhận định về các dấu hiệu cảnh báo sự thay đổi của virus cúm. Theo đó, tình hình dịch cúm toàn cầu hiện có một số đặc điểm cần phải được theo dõi chặt chẽ. Trong đó gồm tăng sự đa dạng của việc cùng lưu hành virus cúm ở động vật và trao đổi vật liệu di truyền, tạo ra chủng virus mới; tiếp tục ghi nhận các trường hợp nhiễm cúm A/H7N9 ở người tại Trung Quốc; gia tăng cao gần đây các trường hợp nhiễm cúm A/H5N1 ở người tại Ai Cập; những thay đổi về virus cúm mùa A/H3N2.
Virus cúm gia cầm A/H5N1 đang có sự gia tăng đột biến tại Ai Cập. Ảnh: N.P. |
Kể từ khi có các phương pháp hiện đại để phát hiện virus, người ta đã xác định được sự đa dạng và phân bố theo khu vực địa lý của các chủng virus cúm đang lưu hành hiện nay ở các loài chim hoang dã và chim nuôi. Sự đa dạng này chưa từng được ghi nhận trước đó. Theo WHO, đây là một trong những đặc điểm mà thế giới cần phải quan tâm.
Phân tuýp virus H5 và H7 cần được quan tâm nhiều nhất, do chúng có thể nhanh chóng biến đổi từ chủng gây bệnh nhẹ ở chim thành chủng gây bệnh nặng và tử vong trên đàn gia cầm, gây ra dịch bệnh làm thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi gia cầm và đời sống của nông dân.
Kể từ đầu năm 2014, Tổ chức Thú y thế giới đã thông báo về 41 vụ dịch do phân typ virus H5 và H7 ở chim liên quan đến 7 loại virus khác nhau tại 20 quốc gia ở châu Phi, châu Mỹ, châu Á, châu Úc, châu Âu và Trung Đông. Một vài chủng mới xuất hiện và lây lan trong các loài chim hoang dã hoặc gia cầm chỉ trong vài năm qua.
WHO nhận định virus H5 trở thành mối đe dọa rõ ràng nhất cho sức khỏe con người hiện này. Virus cúm gia cầm H5N1 độc lực cao là nguyên nhân gây ra dịch bệnh trên gia cầm ở châu Á liên tiếp từ năm 2003 và hiện vẫn gây dịch tại nhiều quốc gia. Dịch bệnh vẫn là mối lo ngại đối với sức khỏe con người. Từ cuối năm 2003 đến tháng 1/2015, đã ghi nhận hơn 700 trường hợp nhiễm chủng cúm này tại 16 quốc gia, trong đó có 428 ca tử vong (chiếm 55%).
Trong hai năm qua, thế giới đã phát hiện các chủng H5N2, H5N3, H5N6 và H5N8. Tất cả đang lưu hành ở các khu vực khác nhau trên thế giới. Ở Trung Quốc, 4 chủng cúm này đang lưu hành trên các loài chim cùng với H7N9 và H9N2. Trong đó virus cúm H9N2 đóng vai trò quan trọng trong việc kết hợp các gene cho các virus H5N1 và H7N9.
Các nhà virus học giải thích sự gia tăng gần đây của virus gây bệnh mới nổi như một dấu hiệu cho thấy các virus cúm cùng lưu hành đang nhanh chóng trao đổi vật liệu di truyền để tạo thành chủng mới. Sự xuất hiện của rất nhiều virus mới đã tạo ra một nguồn gene đa dạng tạo nên những biến đổi đặc biệt do sự trao đổi gene giữa các chủng virus cúm khác nhau. Do vậy, những hậu quả ảnh hưởng tới sức khỏe con người và vật nuôi là không thể đoán trước được và rất đáng lo ngại.
Từ tháng 11/2014 đến nay, Ai Cập bắt đầu ghi nhận sự gia tăng đột biến về số mắc cúm A/H5N1- đây là điều đáng quan tâm với 105 ca mắc và 35 người tử vong. Số lượng các ca bệnh trong giai đoạn này được ghi nhận lớn hơn tổng các trường hợp được ghi nhận trong mỗi năm ở tất cả các quốc gia.
Bên cạnh đó, WHO cũng cảnh báo về khả năng bảo vệ của văcxin phòng cúm mùa bị giảm. Từ tháng 2/2014, các đặc điểm về kháng nguyên và kháng thể của virus A/H3N2 thay đổi đáng kể. Sự thay đổi này cho phép hầu hết các virus lưu hành trong mùa cúm có thể làm cho văcxin cúm mùa không có khả năng bảo vệ chống lại virus đã thay đổi này.
Thế giới đã chuẩn bị sẵn sàng ứng phó tốt hơn cho một đại dịch tiếp theo, nhưng vẫn có nguy cơ cao xảy ra đại dịch đặc biệt là với dịch bệnh nguy hiểm như cúm. WHO cho rằng không thể dự đoán trước được gì về bệnh cúm bao gồm nơi xảy ra và chủng virus gây đại dịch.
Phương Trang