Hàng trăm năm qua, mổ hở luôn được coi là phương pháp cuối cùng để chữa bệnh thoát vị đĩa đệm thắt lưng. Biện pháp này nhằm lấy đi khối thoát vị để chúng không còn gì chèn ép vào rễ thần kinh của người bệnh, giúp hết đau, hết tê yếu. Bệnh nhân có thể thoải mái, vui vẻ trở lại với cuộc sống thường nhật.
Để giúp người bệnh không phải chịu đau khi mổ, có 2 phương pháp vô cảm (làm cho không còn cảm giác đau) phổ biến hiện nay là gây tê tủy sống và gây mê. Nhờ sự phổ biến của các loại thuốc mê thế hệ mới, hiện nay gây mê trở nên an toàn và tiện lợi ngang bằng hoặc hơn gây tê tủy sống. Do vậy các bác sĩ chủ trương gây mê toàn thân nhiều hơn.
Vi phẫu thuật trong điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng được báo cáo đem lại hiệu quả cao mà ít xâm lấn. Ảnh: EXSON. |
Khi phẫu thuật, để tiếp cận tới nơi khối thoát vị đĩa đệm chèn vào rễ thần kinh thì một phần cơ thể không bị bệnh của bệnh nhân phải bị cắt và banh ra. Với sự phát triển kỹ thuật thiết bị y tế, tại một số nước tiên tiến, phạm vi của mổ hở kinh điển đang bị thu hẹp dần dần. Có rất nhiều nghiên cứu nhằm tìm ra phương pháp và dụng cụ hiện đại nhằm giảm thiểu việc cắt đi những phần cơ thể không bị bệnh, gọi là các kỹ thuật xâm lấn tối thiểu. Trong mổ hở thì vi phẫu thuật có độ xâm lấn ít nhất, dù vậy điều này còn tùy vào khả năng của kỹ thuật viên áp dụng nó.
Khi mổ, bác sĩ sẽ lấy đi khối thoát vị của đĩa đệm, đó là các mảnh vỡ của đĩa đệm thoát vị hoặc phần nhân nhầy đã phá rách vòng xơ chui ra ngoài. Đa số các bác sĩ chủ trương lấy toàn bộ phần nhân nhầy còn lại nằm trong bao xơ để tránh tái phát. Trong trường hợp mổ thoát vị đĩa đệm thắt lưng, bao xơ và sụn được giữ nguyên. Phần nhân nhầy lấy đi sẽ mất hẳn, hai mặt của bao xơ sẽ dính vào nhau và chúng sẽ bị lùn xuống vài ly. Mặc dù vậy, cột sống vùng mổ vẫn có thể xoay, cúi, ngửa được.
Một ca mổ đĩa đệm thoát vị có thể kéo dài từ 30 phút đến 3, 4 giờ. Thời gian nhanh hay chậm còn tùy vào khả năng và chiến thuật của từng bác sĩ, trang thiết bị phòng mổ và mức độ khó khăn của từng ca. Thời lượng mổ lâu hay mau không quan trọng bằng kết quả sau mổ.
Mổ chỉ là một phần trong toàn bộ quá trình chữa bệnh, đó đó sau khi phẫu thuật, bác sĩ luôn căn dặn bệnh nhân đừng vội tin rằng mình đã khỏe mạnh hoàn toàn dù cảm thấy không còn đau. Tập vật lý trị liệu phục hồi chức năng sau mổ là một bước không thể thiếu. Sau khoảng 3 tuần bệnh nhân đã có thể đi làm trở lại tuy vẫn còn phải kiêng cữ và tiếp tục điều trị. Thường từ 3 đến 6 tháng sau, mới có thể bình phục hoàn toàn.
Trang thiết bị y tế hiện đại hỗ trợ vi phẫu thuật lấy khối thoát vị và nhân đệm thắt lưng. |
Từ khoảng những năm 1980, các bác sĩ chuyển dần qua sử dụng kính hiển vi phẫu thuật còn gọi là vi phẫu thuật thay cho việc quan sát bằng mắt thường trong mổ thoát vị đĩa đệm thắt lưng. Dùng kính hiển vi phẫu thuật giúp tăng khả năng phân biệt rõ các cấu trúc, tăng chiếu sáng, giảm kích thước đường mổ, giảm mức độ xâm lấn, giảm biến chứng. Cho đến nay, vi phẫu thuật là một phương pháp gần với mổ hở nhất, đa số các bác sĩ dễ dàng chuyển từ mổ hở kinh điển qua mổ vi phẫu. Do vậy đây vẫn là phương pháp phổ biến nhất trong phẫu thuật điều trị thoát vị đĩa đệm thắt lưng.
Hiện nay một chiếc kính hiển vi phẫu thuật mổ được thoát vị đĩa đệm có giá thành thấp nhất là hơn 2 tỷ đồng, thiết bị mới nhất có thể đắt gấp 3, 4 lần. Bóng đèn chiếu sáng của kính hiển vi phẫu thuật chỉ chiếu được một số giờ nhất định, trong khi giá của chúng được tính bằng đơn vị nghìn USD. Vì vậy, chỉ một số nơi trong nước ta mới có thể trang bị được kính hiển vi phẫu thuật để phục vụ cho các cuộc mổ.
Ngoài ra, để giảm thiểu sự xâm lấn lên các cấu trúc lành khi mổ thoát vị đĩa đệm thắt lưng, người ta còn chế tạo ra một dụng cụ gọi là METRx, bao gồm một hệ thống nong và ống có đường kính từ 18 mm đến 22 mm. Hệ thống nong sẽ giúp tách cơ ra từ từ bằng cách luồn các ống từ nhỏ đến lớn rồi đặt ống. Sau khi rút hệ thống nong, ống tạo thành một đường hầm để phẫu thuật viên có thể tiếp cận và điều trị thương tổn.
Lợi ích của hệ thống METRx trong mổ thoát vị đĩa đệm thắt lưng là giảm thiểu hơn nữa sự xâm lấn da và cơ so với mổ vi phẫu có sử dụng hệ thống banh cơ đơn thuần. Thực chất đây cũng chỉ là một cuộc mổ hở bằng kính hiển vi phẫu thuật, còn chiếc ống chỉ là một dụng cụ thay cho công cụ banh cơ mà thôi.
Tiến sĩ, bác sĩ Võ Xuân Sơn