1. Áp xe nóng
Tác nhân gây bệnh thường là vi khuẩn tụ cầu vàng, liên cầu. Áp xe nóng diễn biến thành 2 giai đoạn:
- Giai đoạn chưa có mủ: Kéo dài 2-3 ngày với dấu hiệu viêm cấp là sưng, nóng, đỏ, đau. Bệnh nhân thường đau nặng nơi bị sưng nề kèm nổi hạch quanh vùng. Toàn thân mệt mỏi, nhức đầu, sốt 38-39 độ C.
- Giai đoạn thành mủ: Vùng giữa chỗ sưng nề mềm ra, ấn lõm. Tỳ đầu ngón tay trỏ vào một bên thành áp xe, ấn khẽ phía bên kia sẽ có cảm giác như sóng vỗ ở đầu ngón tay trỏ. Khi có mủ, các dấu hiệu toàn thân sẽ giảm dần. Làm công thức máu sẽ thấy bạch cầu đa nhân trung tính tăng.
Điều trị:
- Trong giai đoạn viêm cấp, chườm bằng gạc thấm cồn hâm nóng để giảm đau, dùng thuốc kháng sinh diệt tụ cầu: Bristopen (oxaxilin) viên 500 mg, ngày uống 4 viên chia 4 lần (nửa giờ trước bữa ăn), uống trong 5 ngày.
- Khi đã có mủ, phải chích rạch, tháo hết mủ tại bệnh viện.
2. Áp xe lạnh
Thành phần cấu tạo khác hẳn áp xe nóng: mủ áp xe lạnh như chất bã đậu, thành áp xe có những điểm vàng xám ăn vào tổ chức lành.
Thoạt tiên, áp xe là một u nhỏ, sau lớn dần. Khi u mềm ra, mủ đội dần lớp da có màu tím sẫm rồi vỡ thành một ổ loét, tạo thành lỗ rò lâu liền.
Việc chẩn đoán áp xe lạnh dựa vào các dấu hiệu lâm sàng. Cần xét nghiệm xem có phải do lao hay không và chụp X-quang để phát hiện tổn thương ở các bộ phận liên quan như ổ lao nguyên phát ở phổi và màng phổi (gây áp xe lạnh thành ngực) hoặc ổ lao nguyên phát ở cột sống (gây áp xe lạnh cạnh cột sống).
Điều trị
- Tại chỗ: Chọc hút mủ qua tổ chức lành, bơm thuốc kháng sinh kháng lao đặc hiệu vào. Hoặc: Nếu có thể, cắt bỏ gọn cả khối áp xe. Khi áp xe đã vỡ thành lỗ rò, phải mở rộng nạo thành áp xe, băng bằng streptomyxin.
- Toàn thân: Trong mọi trường hợp, cần dùng kháng sinh kháng lao đặc hiệu dài ngày phối hợp nhiều loại thuốc.
Bệnh nhân bị áp xe lạnh cần được thầy thuốc chuyên về lao thăm khám, chẩn đoán và điều trị.
BS Trần Trí, Sức Khoẻ & Đời Sống