Về phía sản phụ và gia đình, cần thực hiện những công việc sau:
- Khi sản phụ có dấu hiệu sắp chuyển dạ, cần chuẩn bị để đến cơ sở y tế. Nếu có phương tiện đi lại tốt, cơ sở y tế lại ở gần nhà thì bắt đầu đi khi chuyển dạ là vừa. Còn nếu nhà xa, xe cộ không thuận lợi, cần đi sớm hơn. Sản phụ cần sắp sẵn quần áo rộng rãi và sạch để mặc trong khi chuyển dạ, tã lót và áo cho trẻ sơ sinh.
- Thân nhân sản phụ nên có mặt trong cuộc vượt cạn nhằm giúp người mẹ không cảm thấy cô đơn khi đau đẻ. Sự yên tâm trong khi chờ đợi đứa trẻ ra đời sẽ giúp khí huyết sản phụ điều hòa hơn, sự hô hấp tế bào diễn ra bình thường, giảm nguy cơ đẻ khó và suy thai.
- Trong khi chờ đẻ, sản phụ không nên ăn no, nhưng cũng không để bị đói. Đói và khát làm tổn hại cả thể chất lẫn tinh thần. Khi chuyển dạ, mồ hôi toát ra nhiều nên sản phụ dễ bị mất nước (biểu hiện là thở nhanh, nông, môi khô, khát nước, thân nhiệt tăng). Cần cho uống mỗi giờ một cốc nước (tốt nhất là nước chanh, cam, nước dừa có thêm chút muối) và cứ 2 giờ đi tiểu 1 lần.
- Trong thời gian chuyển dạ, sản phụ không nên nằm ngửa liên tục mà cần thay đổi tư thế thường xuyên. Nếu đi lại được trong phòng thì càng tốt.
Về phía nữ hộ sinh, các công việc cần làm bao gồm:
- Theo dõi đều đặn các chỉ số như: tim thai: (30 phút/lần), cơn co tử cung (lúc đầu 1 giờ/lần, sau nhanh hơn), mạch (2-4 giờ/lần), huyết áp (1 giờ/lần), thân nhiệt (4 giờ/lần).
- Kiểm tra ngôi thai.
- Thăm âm đạo: Thăm lần đầu khi sản phụ vào viện, lần thứ hai lúc vỡ ối để xem có sa dây rau không.
- Sử dụng sản đồ hay biểu đồ chuyển dạ cho tất cả các sản phụ. Đây là công cụ tốt nhất để phát hiện các bất thường của cuộc đẻ và giúp xử lý kịp thời.
Để giúp sản phụ bớt lo âu và sợ hãi, người hộ sinh cần tỏ ra tận tụy, thân mật, khéo léo. Nên thông báo cho sản phụ phương pháp làm việc của mình, lắng nghe ý kiến đề đạt của họ, cho biết những dấu hiệu bình thường và không bình thường của cuộc chuyển dạ. Nữ hộ sinh cần hướng dẫn tỉ mỉ cho sản phụ cách rặn đẻ, cách thở để thai không bị ngạt, cách giảm đau khi có cơn co...
Khi đứa bé ra đời, nữ hộ sinh cần cắt, khử trùng và băng rốn cho bé. Sau đó, cần nhỏ mắt, tắm rửa rồi trao bé cho sản phụ để bé được bú mẹ ngay trong vòng 30 phút sau khi lọt lòng.
GS Đỗ Trọng Hiếu, Sức Khỏe & Đời Sống