Thuốc tốt, bác sĩ giỏi nhưng nếu bệnh nhân lại chán ăn làm cơ thể suy kiệt thì chuyện "thất bại" trước ung thư là điều khó tránh. Chán ăn là sự mất ham muốn ăn uống. Bệnh nhân chán ăn thường có các triệu chứng no sớm, thay đổi vị giác, thay đổi mùi, ghét thịt, buồn nôn hoặc nôn.
Nguyên nhân gây ra chứng chán ăn trên bệnh nhân ung thư có nhiều như do các tổn thương u choán chỗ đường tiêu hóa; u tạo nên các bất thường tại niêm mạc đường tiêu hóa gây rối loạn hấp thu; nhiễm trùng, sốt, rối loạn chức năng gan, thận...; tác động của điều trị như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, do tâm lý căng thẳng, buồn phiền...
Nguyên nhân khó nhất gây chán ăn trong ung thư là do các hoạt chất trung gian tế bào (các cytokine) được phóng thích và hoạt hóa trong quá trình cơ thể phản ứng chống lại khối u. Các cytokine này gây mất cân bằng giữa tín hiệu thèm ăn, chán ăn trong não.
Trong mọi giai đoạn điều trị, chế độ dinh dưỡng đúng đắn là cách hữu hiệu "hóa giải" chứng chán ăn ở bệnh nhân ung thư. (Ảnh: Bác sĩ Vũ Văn Vũ đang khám cho bệnh nhân) |
Khảo sát của tác giả DeWys cho thấy khoảng 50% bệnh nhân ung thư có bất thường trong hành vi ăn uống tại thời điểm chẩn đoán. Chán ăn góp phần vào sự phát triển của suy dinh dưỡng và suy mòn. Thống kê khoa học cho thấy tỷ lệ bệnh nhân ung thư bị sụt cân có thể tăng cao đến 86% trong một hai tuần lễ cuối trước khi mất.
Chán ăn, sụt cân, suy kiệt là nguyên nhân dẫn đến 20-30% bệnh nhân tử vong do ung thư và liên quan trực tiếp đến tình trạng suy kiệt vì bất động, suy hô hấp, suy tim. Do đó, có thể kết luận rằng nhiều bệnh nhân ung thư bị đói cho đến chết. Điều này thúc đẩy những nỗ lực nhận ra và điều trị chán ăn ung thư.
Trong mọi giai đoạn điều trị, chế độ dinh dưỡng đúng đắn là cách hữu hiệu "hóa giải" chứng chán ăn ở bệnh nhân ung thư. Thuốc điều trị ung thư không bao giờ "gánh" luôn nhiệm vụ dinh dưỡng cho người bệnh. Đối với chán ăn thì dinh dưỡng đúng và đủ là cách hóa giải hay nhất.
Dinh dưỡng đúng giúp phục hồi cân nặng cơ thể, tăng cường chức năng các hệ cơ quan (vận động, tuần hoàn, hô hấp, tiêu hóa, tiết niệu, miễn dịch...), giúp người bệnh hoàn thành đúng phác đồ điều trị, phát huy cao nhất khả năng miễn dịch chống u tự nhiên của cơ thể để đạt kết quả chữa bệnh cao nhất. Dinh dưỡng đúng nghĩa là đúng thành phần: khẩu phần cung cấp đầy đủ các thành phần chất bột, béo, đạm cũng như các dưỡng chất đặc hiệu như EPA.
Ngoài ra, dinh dưỡng còn phải đúng dạng thức: phù hợp khẩu vị và tình trạng tiêu hóa của từng người bệnh. Thức ăn dạng lỏng, xay nhuyễn thường dễ nuốt, tiêu hóa và hấp thu tốt hơn thức ăn đặc. Bệnh nhân thay đổi vị giác do hóa trị hoặc khô tuyến nước bọt thường được khuyên sử dụng các dạng thức ăn lỏng này (sữa, súp, cháo xay, sinh tố v.v...). Thêm nữa, dinh dưỡng cho người bệnh ung thư cần phải đúng giai đoạn: giai đoạn đang điều trị và hồi phục cần nhiều chất và năng lượng hơn giai đoạn đã bình phục.
Bệnh nhân ung thư cần có chế độ ăn "nhiều năng lượng trong một thể tích nhỏ". Lượng thức ăn nhỏ cần đảm bảo cao năng lượng, giàu đạm và đặc biệt cung cấp đủ lượng EPA. EPA (Eicosapentaenoic acid) thuộc acid béo omega 3 rất cần thiết cho cơ thể. Nó có tác dụng giảm sự tạo thành các cytokine gây viêm, giảm hiện tượng viêm, giảm hoạt động của yếu tố gây tiêu hủy đạm do các tế bào ung thư tiết ra. Đây được xem là một dược chất dinh dưỡng có tác dụng chống hội chứng chán ăn-suy mòn trong ung thư. Hội Dinh dưỡng Lâm sàng Mỹ (ASPEN) khuyến cáo liều mục tiêu 2 gram EPA mỗi ngày là thích hợp giúp gia tăng cảm giác thèm ăn, ổn định cân nặng cũng như khối nạc cơ thể.
Tiến sĩ, bác sĩ Vũ Văn Vũ
Trưởng khoa Nội I, Bệnh viện Ung Bướu TP HCM
Prosure (Abbott, Mỹ) là một trong những sản phẩm dinh dưỡng chuyên biệt cho người bệnh ung thư, được bổ sung hàm lượng EPA (Eicosapentaenoic acid) theo đúng khuyến cáo của Hội Dinh dưỡng Lâm sàng Mỹ (ASPEN), giàu protein, năng lượng cao, bổ sung chất xơ hòa tan FOS, đầy đủ các vitamin và khoáng chất. Sản phẩm này hỗ trợ bệnh nhân ung thư cải thiện sự ngon miệng, tăng thể trọng, tăng cường sức khỏe và hoạt động thể lực, nâng cao chất lượng cuộc sống. (Nguồn: Abbott) |
SG003355