Người mắc xung động mua sắm thường không thể "cầm lòng" khi vào siêu thị. |
Người mắc xung động mua sắm thường xuyên bị thôi thúc bởi cảm giác phải đi mua những món đồ không thật sự cần thiết cho bản thân hay cho người khác. Họ có thể đi mua sắm đều đều suốt năm nhưng thường nhiều hơn vào các dịp lễ, Tết.
Khởi đầu của quá trình đi mua sắm bao giờ cũng giống nhau. Bệnh nhân vào các cửa hàng với ý định mua một hay hai món, nhưng bao giờ cũng ra về với một túi xách rõ to. Họ có thể chẳng nhớ nổi mình đã mua những thứ gì và mua để làm gì ngay khi vừa rời cửa hàng. Những vật được mua thường là y phục, nữ trang, giày dép, CD... Vì không thực sự cần nên sau khi đem về, họ thường để đấy không dùng hoặc đem cho người khác. Tỷ lệ gặp rối loạn này ở nữ cao gấp 9 lần so với nam.
Ăn năn, nhưng không thể cưỡng lại nhu cầu mua sắm
Hầu hết bệnh nhân đều ý thức rất rõ là họ đã và đang mua những món đồ không cần thiết, và nếu cứ tiếp tục như thế thì họ có thể sẽ phá sản hay mắc nợ. Tuy nhiên, họ vẫn không thể cưỡng lại nhu cầu này. Thông qua việc mua sắm, bệnh nhân cảm thấy tự tin, thoải mái hơn, quên đi những khó khăn trong cuộc sống và lấp đầy những tình cảm mà họ đang thiếu thốn. Việc mua sắm khiến một số người có cảm tưởng được tồn tại hoặc khẳng định được giá trị bản thân. Những cảm giác dễ chịu này chỉ tồn tại một cách tạm thời và thoáng qua, sau đó họ lại phải tiếp tục đi mua sắm.
Sau khi đã thỏa thuê, bệnh nhân cũng có cảm giác ăn năn, hối hận vì đã tiêu xài không hợp lý. Nhưng đến hôm sau, khi đứng trước cửa hàng thì những ý nghĩ này biến mất. Nếu được góp ý về thói quen mua sắm vô lý, họ sẽ phủ nhận, tìm cách biện hộ và giấu đi các đồ vật mua được.
Kết quả cuối cùng là đa số bệnh nhân rơi vào tình trạng nợ nần, thiếu thốn; các quan hệ gia đình, bạn bè, đồng nghiệp trở nên xấu đi. Bệnh nhân cũng thường bị các rối loạn tâm thần khác như trầm cảm, lo âu, rối loạn ăn uống...
Bạn có bị xung động mua sắm không?
Bạn hãy đến khám bác sĩ tâm thần để được tư vấn hoặc điều trị nếu trả lời "có" 4 lần cho các câu hỏi dưới đây:
- Bạn có thói quen đi mua sắm lập tức mỗi khi cảm thấy sợ hãi, thất vọng hay giận dữ?
- Thói quen mua sắm có ảnh hưởng đến cảm xúc của bạn (như làm vui lên, tự tin hơn) hay gây ra những khó khăn trong cuộc sống?
- Thói quen mua sắm có gây ra xung đột giữa bạn và người thân (vợ, chồng, người yêu, cha mẹ, con cái)?
- Khi mua sắm, bạn có cảm thấy vừa thích thú vừa lo âu không?
- Khi đang mua sắm, bạn có cảm thấy rằng bạn đang thực hiện một việc cực kỳ nguy hiểm, bất cẩn hay bị ngăn cấm không?
- Khi trở về nhà sau khi mua sắm, bạn có thường cảm thấy tội lỗi, xấu hổ, bối rối không?
- Có nhiều món đồ bạn mua nhưng rất ít khi hoặc không bao giờ được đem sử dụng?
- Bạn có hay nói dối với gia đình hay bạn bè về những gì bạn đã mua và về việc bạn đã tiêu bao nhiêu tiền không?
- Bạn có nghĩ nhiều quá mức về vấn đề tiền bạc (hiện có bao nhiêu, nợ bao nhiêu, ước gì có bao nhiêu) nhằm mục đích mua sắm tiếp?
- Bạn có phải mất nhiều thời gian để dàn xếp các món nợ do mua sắm gây ra không?
Bác sĩ Lê Quốc Nam, Người Lao Động