Tiêu chảy ở trẻ là bệnh khiến cha mẹ lo lắng và sốt ruột nhất. Trường hợp nặng có thể gây mất nước sinh ra rối loạn điện giải, sốt, kiệt sức...
Nên biết rằng tiêu chảy thường là triệu chứng chung của một số bệnh đường ruột. Vấn đề chủ yếu không chỉ là "cầm tiêu chảy", mà phải can thiệp từ nguyên nhân gây bệnh, có thể do vi khuẩn, ký sinh trùng, siêu vi trùng... Việc dùng thuốc chỉ thực sự hiệu quả khi hiểu bệnh và nắm rõ cơ chế tác dụng của thuốc.
Trên nguyên tắc, nhóm thuốc kháng sinh được dùng khi xác định tiêu chảy là do bệnh tả, bệnh lỵ do trực trùng gây nên. Còn thuốc diệt ký sinh trùng chỉ dùng trong trường hợp tiêu chảy hướng lỵ Amib hoặc do Giardia gây bệnh dai dẳng.
Trong điều kiện gia đình, hãy nghĩ ngay tới việc bù nước bằng dung dịch Oresol khi trẻ bị tiêu chảy. Có thể tự chế dung dịch thay thế như sau: Pha 1 lít nước nấu chín với 8 muỗng cà phê đường cát và 1 muỗng cà phê muối và cho trẻ uống không hạn chế.
Tuy nhiên, việc dùng thuốc trong gia đình chỉ có tính đối phó nhất thời khi bệnh mới phát và chưa có điều kiện đến cơ sở y tế ngay. Các bác sĩ không khuyến khích chữa bệnh tại nhà để phòng tránh những trường hợp dùng thuốc sai chỉ định do chủ quan, không hiểu đúng tính chất và chỉ định của thuốc.
Sai lầm thường gặp ở cha mẹ là hay dùng thuốc làm giảm nhu động ruột cho con trẻ. Thuốc ức chế hoạt động co bóp của ruột nên giảm số lần tiêu chảy. Thực ra, mất triệu chứng tạm thời hoàn toàn không có ý nghĩa về mặt trị liệu.
Nhóm thuốc được sử dụng nhiều nhất là Diphenoxylat Hydrochlorid gồm các biệt dược như Diarsed (Pháp), Ioncotil (Australia), Motofin (Mỹ), Reasee (Hungary)... Thuốc có tác dụng phụ làm chán ăn, buồn nôn, khó ngủ, hoa mắt... Trẻ sẽ bị rơi vào trạng thái tâm thần bất an, bồn chồn, dễ kích động. Thuốc còn làm chướng bụng, liệt ruột, phì ruột kết nhiễm độc (toxic megacolon). Nhóm thuốc này đôi khi kết hợp Atropin có thể gây khô miệng, tim đập dồn dập, bí tiểu, sốt...
Nhóm thuốc thứ hai là Loperamid Hydrochlorid có tác dụng phụ như thuốc gây liệt hồi trạng, viêm ruột hoạt tử... Ngoài ra còn có nhóm thuốc phổ biến là Sulfonamid không hấp thu, gồm Sulfaganidin, Serecinyl. Tên thương mại của nhóm này là Ganidan và biệt dược Entercine (Pháp). Vì dược phẩm này quá quen thuộc với nhiều thế hệ nên việc lạm dụng là khó tránh khỏi. Chúng đưa đến nhiều tác hại nghiêm trọng đối với các cơ quan khác nhau, gây cản trở quá trình tổng hợp axit nicotinic và vitamin, làm tan máu, giảm bạch cầu, gây sỏi thận. Biểu hiện bên ngoài là vàng da, ban đỏ toàn thân...
Một nhóm thuốc khác cũng thường được sử dụng là "than hoạt". Viên bọc đường trắng mà trẻ nhỏ dễ nuốt nhất là Quinocarbin. Nhóm này còn có Carbophos, Carbogastry, Charcoal, Acticar-bine... Chúng "mạnh" đến mức sau khi bị tiêu chảy, trẻ sẽ bị táo bón cả tuần.
Ngoài ra, cần cảnh giác đối với các nhóm thuốc dưới đây: Direxiode (Pháp), Kaomycin (Thụy Sĩ), Kaopectats (Mỹ). Nhóm Actapulgit và Smactit có Actapulgite, Smecta của Pháp, và Rheabam (Mỹ)... Các thuốc này có tác dụng phụ là rối loạn xúc giác và thị giác, sưng tuyến giáp, làm trầm trọng thêm sự rối loạn điện giải, nổi mụn nhọt, hoặc làm giảm tác dụng của các thuốc kháng sinh khi dùng chung như Tetracylin, Trimethoprin.
Chính vì tác hại khó lường của thuốc nên khi trẻ bị tiêu chảy, tốt nhất đưa đi khám để được chữa trị đúng chuyên môn.
(Theo Khoa Học & Đời Sống)