Thổ nhân sâm vốn là cây mọc hoang, nay được nhiều gia đình trồng làm cảnh hoặc lấy rau nấu canh. Cây sống dai, thân nạc mềm, màu xanh, mọc thẳng, có thể cao tới 0,6 m, phía dưới phân thành nhiều cành. Lá mọc so le hoặc đối nhau, hình trứng hoặc thìa, phiến dày, 2 mặt đều bóng, cuống ngắn. Vào mùa hè, ở đầu cành xuất hiện cụm hoa màu hồng nhạt. Quả nhỏ, khi chín có màu xám tro, đường kính 3 mm; hạt rất nhỏ, đen nhánh, hơi dẹt; củ gần giống nhân sâm. Thổ nhân sâm rất dễ trồng (bằng hạt, mẫu rễ hoặc cành). Cây mọc rất khỏe, lá hái quanh năm, nấu canh ăn rất bổ. Sau 1 năm có thể lấy rễ (để lâu năm càng tốt); cắt bỏ rễ con, phơi khô, cất đi dùng dần. Một số bài thuốc: - Bồi dưỡng cơ thể sau khi ốm nặng, người gầy yếu, kinh nguyệt không đều: Củ thổ nhân sâm 30-50 g, sắc nước uống trong ngày. Cũng có thể lấy củ thổ nhân sâm 12-20 g, cá mực 1 con, hầm với nửa rượu nửa nước để ăn. - Chữa khí huyết suy nhược, mệt mỏi, tim hồi hộp, ăn ngủ kém: Củ nhân sâm 30-50 g; ý dĩ, hạt sen, bạch truật, củ mạch môn mỗi thứ 12 g (đều sao lên); đương quy 8 g, thục địa 8 g, táo nhân (sao đen) 6 g, sắc nước uống trong ngày. - Chữa tiêu chảy do tù vị hư nhược: Củ thổ nhân sâm 15-20 g, hà thủ ô trắng 12 g, thông thảo 8 g, đường phèn lượng thích hợp, hầm với thịt gà, ăn trong ngày. - Chữa mồ hôi ra nhiều, ra mồ hôi khi ngủ: Củ thổ nhân sâm 60 g, dạ dày lợn 1 cái, hầm chín để ăn. - Chữa tiểu tiện nhiều: Củ thổ nhân sâm 60 g, kim anh tử 60 g, sắc nước uống trong ngày. - Chữa rôm sảy: Lá và cành non thổ nhân sâm giã nát, thoa nhẹ lên da. Lương y Huyên Thảo, Nông Nghiệp Việt Nam |