- Ông thấy gì từ câu chuyện bệnh nhân tử vong mới đây tại Phòng khám Đa khoa Maria, do bác sĩ người Trung Quốc thực hiện?
- Bệnh nhân chết ở đâu, dù là bệnh viện công hay phòng khám tư đều ảnh hưởng đến dư luận xã hội. Vấn đề là xử lý sau khi bệnh nhân tử vong, phán xét nguyên nhân sai do đâu và xử lý như thế nào, đó mới là điều quan trọng. Trong y học có rất nhiều nguyên nhân, có nguyên nhân chữa được, có nguyên nhân là bất khả kháng.
Theo thanh tra Sở Y tế Hà Nội thì những lần trước phòng khám này phạm lỗi nhỏ nhưng chưa đến mức đóng cửa. Tuy nhiên, chúng ta nên xem xét lại nghị định xử lý vi phạm hành chính đã đúng hay chưa. Có lẽ nên quy định sai phạm nhỏ nhưng 2 lần liên tiếp trở lên là đóng cửa, đặc biệt là hành nghề không phép, phạt đóng cửa tạm thời, đến khi khắc phục thì lại cho hoạt động tiếp.
Tôi cho rằng sự việc lần này là lời cảnh báo. Chúng ta cần có biện pháp thanh tra, kiểm tra, giám sát chặt chẽ hơn. Trong cơ chế thị trường, một số đối tượng đã cố tình vi phạm thì họ sẽ tìm mọi cách để lách.
Tiến sĩ y khoa Nguyễn Văn Tiên, Phó chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội, phụ trách các vấn đề y tế, dân số. Ảnh: N.P.
- Nhiều người dân ở các tỉnh, vùng sâu tìm đến các phòng khám có yếu tố nước ngoài là do nghe quảng cáo quá tốt trên tivi, đài báo, đến nơi họ phải chịu mức giá rất cao so với thực tế bệnh. Trách nhiệm để xảy ra việc này thuộc về ai thưa ông?
- Nói họ bị lừa cũng không đúng, đây là phòng khám tư nhân, bệnh nhân tự nguyện đến khám, không ai bắt buộc. Có hai cái nguy hại dẫn đường bệnh nhân vào những phòng khám này. Đầu tiên phải nói là các cơ sở tư nhân có chất lượng lễ tân rất hoàn hảo, bệnh nhân đến khám được mời mọc, tiếp đón, đối xử rất tử tế, lịch sự, nhẹ nhàng nhưng giá rất cao. Chính sự tử tế nhẹ nhàng đó đánh lừa bệnh nhân, người bệnh cảm thấy hài lòng nên đắt hơn họ cũng chấp nhận.
Thứ hai là qua vụ việc Phòng khám Maria thì thấy rất nhiều bệnh nhân nghe quảng cáo mà đến khám. Đây là việc cần rút kinh nghiệm. Trong buổi làm việc với Sở Y tế và các bộ ngành mới đây, chúng tôi có hỏi là ngành y tế theo dõi quảng cáo của các cơ sở như thế nào thì cả Sở Y tế và Bộ Y tế đều nói là không có cơ chế nào, chỉ xem tivi tại nhà. Như thế là không đúng, phải có cơ chế theo dõi, một đơn vị theo dõi cái này, xác định sai phạm chứ không phải về nhà xem tivi.
- Có hiện tượng bác sĩ xịn đứng tên phòng khám nhưng lại thuê bác sĩ giả chữa bệnh như thực trạng tại Phòng khám Maria. Theo ông làm thế nào để hạn chế tình trạng "treo đầu dê bán thịt chó" này?
- Phải nói rằng việc cho thuê bằng là tình trạng rất phổ biến. Cách đây 10 năm, khi Quốc hội thông qua Pháp lệnh Hành nghề y dược tư nhân và cách đây 2 năm khi Quốc hội thông qua Luật Khám chữa bệnh, vấn đề này được đưa ra rất nhiều. Trong luật cũng quy định nghiêm cấm việc cho thuê bằng nhưng thực tế vẫn diễn ra, có rất nhiều hình thức để đối phó.
Vấn đề ở đây là trách nhiệm của người đứng đầu phòng khám, cho người đóng giả bác sĩ vào khám chữa bệnh là nói dối Nhà nước, là hại dân. Thực tế, không phải ngẫu nhiên bác sĩ Trung Quốc "nhảy" vào cơ sở khám, chữa bệnh. Giả sử một bác sĩ có bằng giỏi sao dám đến phòng khám làm việc nếu không có sự cho phép, mời gọi của giám đốc. Vậy việc xảy ra trong phòng khám thì giám đốc phòng khám đó phải hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Trong sự cố tại Phòng khám Maria, trách nhiệm đầu tiên, bị tù đày hay phạt tiền là trưởng phòng khám, người chịu trách nhiệm chuyên môn. Còn cơ quan quản lý chịu trách nhiệm một phần, liên đới do việc thanh tra không được thường xuyên, không được tích cực. Sự việc này cũng là lời cảnh tỉnh rất lớn cho những bác sĩ, dược sĩ đang cho thuê bằng cấp.
- Không riêng gì Phòng khám Maria, hoạt động bát nháo của các phòng khám có yếu tố nước ngoài được báo chí nói đến từ lâu nhưng việc quản lý của cơ quan y tế giống như "bắt cóc bỏ đĩa". Theo ông tại sao như vậy?
- Hiện cả nước có 70.000-80.000 cơ sở y tế tư nhân, nhưng cả hệ thống thanh tra của ngành y tế chỉ có khoảng 200-300 người. Trên Bộ, Sở Y tế chỉ có vài người thanh tra chuyên về khám bệnh. Ở dưới cấp quận huyện thì có phòng y tế để làm nhiệm vụ quản lý hành nghề y tế tư nhân, nhưng do số lượng người rất ít nên việc thanh tra hạn chế.
Với một phòng khám, may ra một năm phòng y tế quận, huyện đi kiểm tra được 2 lần, còn cấp Sở có khi cả năm chưa đến lần nào. Quá nhiều phòng khám, thanh tra không thể đi hết được. Vấn đề thiếu nhân lực này đã nói rất nhiều nhưng đến nay chúng ta vẫn chưa bố trí đủ người.
Ngoài ra, pháp luật quy định rõ, đi thanh tra thì phải lập đoàn, đến báo trước cho cơ sở, còn kiểm tra là đột xuất. Đi thanh tra thì mình phải đến cơ sở, gặp lãnh đạo, đọc quyết định thanh tra. Do đó, khi các đoàn đến các phòng khám tư nhân làm đầy đủ thủ tục đó thì dấu vết vi phạm đã bị xóa mất rồi.
Việc thanh tra là công cụ nhưng có lẽ để phát hiện vụ việc thì phải có kiểm tra, có đầu mối hoặc phải có đơn vị như công an để phối hợp. Tôi đã nhiều lần đề nghị ngành công an và ngành y tế nên phối hợp, nhưng hiện nay chỉ khi có vấn đề nghiêm trọng xảy ra, công an mới vào cuộc. Bên cạnh đó, thanh tra phải đóng giả bệnh nhân đi khám bệnh thì chắc chắn sẽ phát hiện ra. Thực tế hiện nay trong công tác thanh tra, việc cho người đóng giả có nhưng ít. Nhưng nói thật thanh tra có vài người các phòng khám này cũng rõ mặt cả, nên cũng rất khó.
Đi vào hoạt động chưa đầy 2 năm, Phòng khám Maria, nơi xảy ra trường hợp tử vong của bệnh nhân Phong đã bị cơ quan chức năng xử phạt 4 lần. Ảnh: N.P.
- Ông đánh giá thế nào về hiệu quả quản lý của cơ quan chức năng với các phòng khám tư nhân, đặc biệt là phòng khám có bác sĩ Trung Quốc?
- Người Trung Quốc sang đây khám về chuyên môn không phải giỏi, vì người giỏi thì đã ở lại nước họ kiếm nhiều tiền hơn. Những người sang Việt Nam khám là thuộc hạng trung bình, rất ít giáo sư giỏi. Thời gian đầu, người dân nghe tiếng bác sĩ Đông y Trung Quốc hành nghề thì tìm đến rất đông, nhưng thực tế không như vậy nên dần dần số phòng khám có bác sĩ ngoại giảm đi rất nhiều. Trước Hà Nội có khoảng hơn 10 cơ sở, nay chỉ còn 3-4, nhiều nhất là ở TP HCM.
Về hiệu quả quản lý thì phải nói cơ quan nhà nước đã quan tâm, thanh tra kiểm tra. Tuy nhiên, chúng tôi thấy rằng việc xử lý những người đứng đầu phòng khám chưa nghiêm. Có đến 3/4 số phòng khám có người Trung Quốc hoạt động là do người Việt đứng tên. Chúng ta không thể đổ trách nhiệm cho người Trung Quốc, đây là trách nhiệm của người Việt Nam, vì tiền mà cho những người không có bằng vào hoạt động trong phòng khám.
- Rất nhiều cơ sở sai phạm như dùng bác sĩ chưa được cấp phép, quảng cáo quá mức nhưng chỉ bị xử phạt tiền, thậm chí chỉ bằng mức phòng khám thu của 1-2 bệnh nhân. Theo ông xử phạt như thế có thỏa đáng không?
- Mức xử phạt đối với các vi phạm hành chính trong khám chữa bệnh đã cũ. Sắp tới, Luật xử lý vi phạm hành chính ra đời, mức phạt sẽ cao hơn. Trong quá trình soạn thảo Chính phủ đề nghị mức tối đa là 2 tỷ nhưng khi đưa ra Quốc hội thì nhiều đại biểu cho rằng cao quá. Nhưng trong một số lĩnh vực như y tế, liên quan đến sức khỏe con người thì chúng ta phải phạt cao hơn vài trăm triệu vì họ thu tiền rất lớn, để lại hậu quả rất nghiêm trọng. Có thể là cuối năm 2013 sẽ áp dụng luật này.
Còn chuyện phạt, tước giấy phép, chứng chỉ hành nghề thì phải thực hiện theo quy định của pháp luật. Trường hợp nhẹ thì phạt tiền, nặng thì bị phạt tiền và đóng cửa. Đóng cửa thì phải có lý do, theo quy định của pháp luật, không phải cứ thích là đóng.
Nam Phương