Một ca ghép gan tại TP HCM. Ảnh do BV Nhi đồng 1 cung cấp. |
Việc Luật Hiến, lấy, ghép mô và bộ phận cơ thể người bắt đầu có hiệu lực từ tháng 7 này đã đem lại hy vọng lớn cho nhiều gia đình ở Việt Nam. Tiến sĩ Nguyễn Huy Quang, Phó vụ trưởng vụ Pháp chế Bộ Y tế, giải thích về những bước cần làm để được nhận hoặc hiến tạng:
- Làm thế nào để được nhận tạng ghép?
- Trước hết, bệnh nhân cần được khám và có chỉ định ghép tạng. Bệnh viện sẽ lập hồ sơ và gửi yêu cầu lên Trung tâm điều phối quốc gia về vấn đề này để "xin" tạng lấy từ những người đã đăng ký hiến.
Tạng ghép cũng có thể lấy từ thân nhân có cùng dòng máu trực hệ 3 đời với người bệnh, với điều kiện là đủ 18 tuổi trở lên, tình nguyện hiến, có sự hòa hợp về sinh học và việc lấy tạng không ảnh hưởng quá nhiều đến sức khỏe.
- Bạn bè có thể hiến tạng cho nhau không?
Hiện có 11 bệnh viện đủ điều kiện ghép thận: Quân y 103 (Hà Đông, Hà Tây), Nhi Trung ương, Bạch Mai, Việt Đức (Hà Nội); Nhi đồng 1, Nhi đồng 2, Chợ Rẫy, Bình Dân (TP HCM), Đa khoa Kiên Giang, Đa khoa Trung ương Huế, Đa khoa Đà Nẵng. |
Như vậy, bạn bè không thể trực tiếp hiến tạng cho nhau. Và nếu trong số thân nhân có cùng dòng máu trực hệ 3 đời không ai hiến, gia đình sẽ phải chờ tạng ghép thông qua Trung tâm điều phối chứ không thể tự tìm ở chỗ khác.
- Số tạng được hiến luôn không đủ nhu cầu, vậy ai sẽ là người được ghép trước?
- Yếu tố được xét trước tiên là độ hòa hợp về mặt sinh học giữa người cho và người nhận, bởi nếu không hòa hợp thì ca ghép sẽ thất bại. Thứ đến trẻ em, các trường hợp cấp cứu, những người đã hiến tạng, người đầu tiên trong danh sách chờ...
- Chi phí ghép tạng có được bảo hiểm y tế (BHYT) thanh toán?
- Luật quy định, những bệnh nhân ghép tạng có thẻ BHYT sẽ được thanh toán viện phí theo quy định như đối với các dịch vụ kỹ thuật cao phi phí lớn khác. Với điều lệ BHYT hiện nay, người ghép tạng chưa phải là đối tượng được thanh toán viện phí, vì vậy văn bản này sẽ được sửa đổi cho phù hợp với Luật.
- Quy trình để được hiến tạng?
- Người muốn hiến tạng có thể báo với một cơ sở y tế bất kỳ. Cơ sở này sẽ báo cho một bệnh viện có đủ kiều kiện lấy - ghép tạng. Bệnh viện sẽ cử người xuống tận nhà tình nguyện viên trao đổi, tư vấn. Sau khi suy nghĩ, nếu người đó quyết tâm hiến tạng thì sẽ được hướng dẫn đăng ký, kiểm tra sức khỏe và lập hồ sơ, cấp thẻ. Người hiến tạng được ưu tiên khi khám chữa bệnh và được thay đổi quyết định của mình.
- Hiện nay đã có tạng từ người chết não chưa?
- Chưa, bởi dù Luật Hiến, lấy, ghép mô và bộ phận cơ thể người đã có hiệu lực từ 1/7 nhưng hiện vẫn chưa có Trung tâm điều phối quốc gia về hiến và ghép tạng - nơi quản lý danh sách người cần ghép và người hiến, quyết định dành phần tạng nào cho ai dựa trên các thứ tự ưu tiên. Đến tháng 9 tới, đề án thành lập trung tâm mới được trình Chính phủ. Vì vậy trước mắt, bệnh nhân chỉ có thể ghép tạng lấy từ người cho còn sống, và người cho này phải là họ hàng trong phạm vi trực hệ ba đời.
Ngay cả khi đã có trung tâm điều phối, vẫn phải chờ có người đăng ký hiến (bao gồm cả người hiến tạng khi sống và người hiến sau khi qua đời). Ở nhiều nước, đến vài ba năm sau mới có được những tạng hiến đầu tiên.
Hiện Việt Nam có khoảng 6.000 người suy thận mãn cần ghép thận. Hà Nội có gần 1.500 người được chỉ định ghép gan nhưng không có nguồn cho nên đang bị đe dọa tính mạng. Nhiều người đã phải sang Trung Quốc ghép, nơi có nguồn tạng dồi dào hơn. Dù ca ghép thận đầu tiên được tiến hành cách đây 15 năm, đến nay Việt Nam mới thực hiện được 158 ca ghép thận. Số ca ghép gan và ghép tủy chỉ đếm được trên đầu ngón tay. (Bộ Y tế) |
Hải Hà