Trả lời:
Giun chỉ bạch huyết là loại giun sống ở hệ thống bạch huyết, đẻ ra ấu trùng lưu thông trong máu. Khi muỗi hút máu người bệnh, ấu trùng giun chỉ đi vào dạ dày, sinh sổi nảy nở trong cơ thể muỗi rồi theo vết đốt mà truyền sang người khác. Ấu trùng đến hệ thống bạch huyết và phát triển thành giun chỉ trưởng thành. Giun chỉ trưởng thành có thể sống được 10 năm, thậm chí 40 năm. Ấu trùng tồn tại trong máu được 1 năm.
Các biểu hiện của bệnh giun chỉ:
- Giai đoạn đầu, bệnh nhân không có dấu hiệu lâm sàng nào, nhưng là nguồn lây bệnh cho người xung quanh. Một số người có thể duy trì giai đoạn này trong nhiều năm, thậm chí suốt đời.
- Giai đoạn cấp tính: Bệnh nhân sốt, nổi hạch bẹn, đôi khi phù đỏ, đau dọc mặt trong chi dưới. Sau khoảng 1 tuần, các dấu hiệu sưng đỏ sẽ biến mất. Những đợt viêm tái đi tái lại làm chân to ra vĩnh viễn, da trở nên dày (bệnh phù voi). Trường hợp phù to sẽ có các nếp gấp, gọi là hằn cổ trâu. Phù có thể gây loét, chảy nước trong. Bệnh nhân thường có từng đợt sốt và sau mỗi đợt, mức phù lại tăng thêm.
- Giai đoạn mạn tính: Ngoài chân, các bộ phận khác cũng có thể bị tổn thương. Bìu có thể sưng to, da dày lên, cứng và cuối cùng trở thành bệnh bìu voi. Xung quanh tinh hoàn có thể tràn dịch, gọi là bệnh ứ nước màng tinh hoàn.
Nếu giun làm vỡ các mạch bạch huyết quanh thận, nước tiểu sẽ trở nên trắng đục như sữa, các chất dinh dưỡng thoát ra ngoài theo nước tiểu. Bệnh nhân trở nên gầy yếu, suy dinh dưỡng. Giun chỉ cũng có thể vào phổi gây ho hen và các bệnh về phổi.
Điều trị
- Thuốc chủ yếu được sử dụng là diethylcarbamazine (DEC), các tên biệt dược là banoxit, hetrazan, loxuran... Liều lượng thuốc uống phụ thuộc vào tuổi hoặc trọng lượng cơ thể. Thuốc diệt ấu trùng giun chỉ và có tác dụng phần nào trên giun chỉ trưởng thành. Đối với các biểu hiện mạn tính của bệnh, DEC cũng làm giảm tổn thương tắc nghẽn mạch bạch huyết.
- Đối với chứng phù voi, tiểu đục, có thể dùng liều DEC 6 mg/kg/ngày trong 10 ngày. Nghỉ 2 tháng rồi uống đợt tiếp theo. Có thể phải điều trị 5-6 đợt. Một nguyên nhân quan trọng làm bệnh phù voi tiến triển là nhiễm trùng thứ phát. Do đó, cần kết hợp điều trị kháng sinh và các biện pháp vệ sinh cá nhân:
+ Rửa chân 2 lần/ngày bằng xà phòng và nước sạch.
+ Xoa bóp chân để lưu thông bạch huyết.
+ Đêm nằm ngủ gác chân cao.
+ Cắt ngắn móng chân.
+ Đi giày.
+ Dùng mỡ kháng sinh bôi tại chỗ, trong trường hợp nặng phải uống kháng sinh.
Chú ý: DEC có thể gây một số phản ứng phụ như sốt, đau bụng, mệt mỏi, đau cơ, nổi mẩn, nhức đầu.
TS Nguyễn Duy Toàn, Sức Khỏe & Đời Sống